استاندارد بسته‌بندی مانند دیگر استانداردهای ملی و بین‌المللی توسط سازمان استاندارد ایران و استانداردهای بین‌المللی مانند ایزو طراحی می‌شوند. این استانداردها تعیین می‌کنند که بسته‌بندی باید چه ویژگی داشته و شامل بسته‌بندی انواع کالا، درج علائم مشخص روی کارتن‌ها و بسته‌بندی‌ها، بسته‌بندی مواد آزمایشگاهی، وزن مخصوص بسته‌بندی‌ها، بسته‌بندی مخصوص کودکان و ... می‌شوند. رعایت استاندارد بسته‌بندی مخصوصاً برای صادرات کالا بسیار اهمیت دارد؛ زیرا کالای صادراتی روی پالت قرارگرفته و برای چیدمان درست و بهینه حتماً باید ابعاد و وزن استانداردی داشته باشد.
علائم استاندارد بسته‌بندی
علائم استاندارد بسته‌بندی علائمی بین‌المللی هستند که روی انواع بسته‌بندی‌ها وجود دارند. هنگامی‌که محصولی را خریداری می‌کنید بهتر است به علائم روی بسته‌بندی دقت کنید تا اطلاعات لازم درباره محصول را به دست بیاورید. مواد غذایی، محصولات شکستنی، مواد آزمایشگاهی و ... طبق استاندارهای بسته‌بندی علائمی دارند که سازندگان کارتن، آن‌ها را روی انواع بسته‌بندی کالاها چاپ می‌کنند.
برخی از این علائم در سطح جهانی شناخته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از معروف‌ترین علائم استاندارد بسته‌بندی در ایران و جهان شامل موارد زیر است:
نماد بازیافت: این نماد نشان‌دهنده این است که بسته‌بندی قابل بازیافت است. بهتر است بسته‌بندی را به‌جای سطح زباله در سطل مخصوص بازیافت قرار دهید.
حفظ پاکیزگی محیط‌زیست (علامت سطل زباله): این علامت به مصرف‌کننده هشدار می‌دهد که برای حفظ محیط‌زیست، بسته‌بندی را در طبیعت رها نکرده و در سطل زباله بیندازد. علامت سطل زباله روی انواع بسته‌بندی در کشور انگلستان دیده شده و به عنوان نماد «بریتانیا را تمیز نگه دارید» شناخته می‌شود.
علامت استاندارد ایران: این علامت یکی از مهم‌ترین علائم استاندارد روی بسته‌بندی است و نشان‌دهنده تطبیق کیفیت محصول با استانداردهای ملی است.
علامت سازمان غذا و دارو: این علامت روی بسته‌بندی محصولات غذایی و دارویی وجود دارد. در پایین علامت غذا و دارو، شماره پروانه ساخت درج شده است که نشان‌دهنده استان و شماره اختصاصی برای محصول است.
سیب سلامت: این علامت روی محصولات غذایی دیده می‌شود و نشان‌دهنده خواص غذایی و بهبود در سلامت محصول است.
از دیگر علائم استاندارد بسته‌بندی می‌توان به دوری از نور خورشید، دمای نگهداری، محصول شکستنی، استانداردهای اروپایی، تعهد تولیدکننده، نحوه‌ی صحیح قرار گرفتن بسته، صرفه‌جویی در انرژی، هشدار آلرژی و دوست‌دار طبیعت اشاره کرد.
روش استاندارد بسته‌بندی و انتقال نمونه‌های آزمایشگاهی
روش استاندارد بسته‌بندی و انتقال نمونه‌های آزمایشگاهی به صورت انتقال بین آزمایشگاهی، انتقال نمونه‌های بخش‌های مختلف بیمارستان به آزمایشگاه بیمارستان، انتقال بین بیمارستان، مطب پزشک و ... باید طبق استانداردهای بین‌المللی از نظر استفاده از ظروف و رعایت زنجیره سرد در صورت نیاز انجام شود. این نمونه‌ها را می‌توان از طریق دریا، هوا، جاده، راه‌آهن و پست منتقل کرد. برای انتقال نمونه‌های آزمایشگاهی خطرناک باید از سه محفظه برای بسته‌بندی استفاده کرد. استاندارد بسته‌بندی برای نمونه‌های آزمایشگاهی به این شرح است: ابتدا نمونه را داخل ظرف با در پیچ‌دار که غیر قابل نفوذ و غیر قابل نشت است قرار دهید. در صورتی که تعداد نمونه‌ها یا همان لوله‌ها زیاد باشد باید از جداکننده مقوایی یا اسفنج جاذب رطوبت در بین آن‌ها استفاده کرد. سپس محفظه اول را در محفظه دوم قرار داده و مشخصات نمونه را روی آن درج کنید. سپس محفظه دوم را در محفظه سوم که در برابر ضربه بسیار مقاوم است قرار دهید. در مورد نمونه‌هایی که نیاز به زنجیره سرد دارند از یخ خشک یا نیتروژن مایع استفاده می‌شود.
استاندارد بسته‌بندی ایران
استاندارد بسته‌بندی ایران توسط سازمان استاندارد ایران تهیه می‌شود. این استانداردها در سطح بین‌المللی نیز وجود داشته و اجرا می‌شوند. برخی از انواع استاندارد بسته‌بندی ایران شامل موارد زیر است:
ISO 780: 2015: بسته‌بندی، بسته‌بندی توزیع، نمادهای گرافیکی برای جابجایی و نگهداری بسته‌ها
ISO3394: 2012: بسته‌بندی، بسته‌های حمل‌ونقل کامل و پر شده، ابعاد بسته‌های مستطیلی
ISO 8317: 2015: بسته‌بندی مقاوم در برابر کودکان، الزامات و روش‌های آزمایش برای بسته‌های قابل بسته شدن مجدد
ISO 13274: 2013: بسته‌بندی و حمل کالای خطرناک
ISO 16218: 2013: بسته‌بندی و محیط‌زیست
ISO 17098: 2013: بازیافت بسته‌بندی‌ها
ISO 21067: 2016 بسته‌بندی، اصطلاحات عمومی
توجه داشته باشید که استاندارد بسته‌بندی ایران بسیار گسترده است و در سایت سازمان ملی استاندارد قرار دارد.
اندازه‌های استاندارد بسته‌بندی
اندازه‌های استاندارد بسته‌بندی برای تولید همه بسته‌بندی ها به یک اندازه وجود ندارد. انواع بسته‌بندی با توجه به نوع کالا، وزن آن و سفارش مشتری طراحی و تولید می‌شوند. به همین دلیل است که هیچ نوع استاندارد مشخصی برای تعیین اندازه‌های استاندارد بسته‌بندی وجود ندارد. به عنوان مثال یک کارتن مخصوص مواد غذایی ابعاد متفاوتی با کارتن بسته‌بندی لباس دارد. همچنین نوع جنس کارتن نیز در تعیین ابعاد کارتن مؤثر است. ابعاد کارتن‌های سفارشی ساز نیز با توجه به نیاز مشتری و نظر کارشناس مشخص می‌شوند. اندازه‌های استاندارد بسته‌بندی در کشور ما وجود ندارد زیرا کالا با پالت جابه‌جا نمی‌شوند.
اگر از جمله افرادی هستید که کالای شما به خارج از کشور صادر می‌شود باید اندازه‌های استاندارد بسته‌بندی را رعایت کنید. برای صادرات، کالا روی پالت قرار می‌گیرد که ابعاد آن معمولاً ۸۰ * ۱۲۰ و ۱۰۰ * ۱۲۰ است. کارتن‌های بسته‌بندی باید ابعادی داشته باشند که به‌درستی روی پالت قرار گیرند. همچنین این پالت‌ها در کانتینر قرار می‌گیرند که ابعادی در حدود ۲ متر در ۴۰ سانتی‌متر داشته ولی بیشتر از ۲ متر در ۲۰ سانتی‌متر در آن‌ها چیدمان انجام نمی‌شود.
استاندارد اوزان بسته‌بندی
استاندارد اوزان بسته‌بندی یا استاندارد وزن بسته‌بندی انواع کالا با توجه به نوع بسته‌بندی و تحمل وزن آن تعیین می‌شود. هدف از این استاندارد محافظت از کالا در برابر آسیب‌هایی است که ممکن است به آن وارد شود. به عنوان مثال برای حمل کالای سبک از کارتن راه‌راه یا جامد استفاده می‌شود، بسته‌بندی فلزی برای کالای مایع و چوب برای بارهای سنگین و حجیم است. بسته‌بندی‌ها یا جعبه‌های چوبی برای بسته‌بندی کالای بیشتر از ۱۰۰ کیلوگرم مورد استفاده قرار می‌گیرد. پالت چوبی در برخی موارد به جای جعبه‌ها استفاده می‌شوند. پلاستیک نیز به دلیل مقاومت بالا به عنوان ضربه‌گیر و به دلیل خاصیت نفوذناپذیری به‌عنوان بسته‌بندی مایعات و مواد غذایی فاسدشدنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استاندارد بسته‌بندی مواد غذایی
استاندارد بسته‌بندی مواد غذایی تعیین می‌کند مواد غذایی به چه شکل بسته‌بندی شوند تا هم کیفیت مواد غذایی حفظ شود و درعین‌حال نکات بهداشتی نیز رعایت شود. یک بسته‌بندی استاندارد مواد غذایی باید مشخصات زیر را داشته باشد:
قابل‌چاپ بودن
قابل‌استفاده در ماشین‌های لفاف
قابل دوخت در حرارت روی بسته
قابل شکل‌پذیری به کمک باد، خلأ یا فناوری‌های حرارت
دارای شفافیت و درخشش باشد
عدم نفوذ رطوبت به داخل آن
عدم انتقال گازهای دی‌اکسید کربن، اکسیژن و نیتروژن
تحمل تغییر دما در هنگام جابه‌جایی و انبارداری
نداشتن مواد سمی
ارزان و مقرون به صرفه بودن
مقاومت در برابر ضربه و فشارهای خارجی
استاندارد بسته‌بندی کالا
استاندارد بسته‌بندی کالا الزامات قانونی بسته‌بندی را مشخص می‌کند. این استاندارد حقوق مصرف‌کننده را نیز در نظر گرفته و به آن‌ها کمک می‌کند تا انتخاب خوبی داشته باشند. استاندارد TC122 استانداردهای بسته‌بندی که از قدیم وجود داشته است را مطابق با نیازهای روز جامعه به‌روزرسانی کرده است. همه انواع کالا برای حضور در بازارهای جهانی باید استانداردهای مربوط به بسته‌بندی کالا یا کارتن را رعایت کنند.
استاندارد بسته‌بندی تجهیزات پزشکی
استاندارد بسته‌بندی تجهیزات پزشکی ISO 11607 است. این استاندارد بین‌المللی بوده و کلیه محصولات پزشکی استریل باید طبق این استاندارد بسته‌بندی شوند. این استاندارد توسط سازمان ISO تهیه شده و دارای دو قسمت است:
ISO 11607-1: قسمت اول مربوط به مواد، دستگاه‌های مانع استریل و سیستم‌های بسته‌بندی
ISO 11607-2: قسمت دوم مربوط به الزامات تأیید برای فرآیندهای شکل‌دهی، آب‌بندی و مونتاژ
استاندارد بسته‌بندی تجهیزات پزشکی الزامات مربوط به سیستم‌های مانع استریل از پیش‌ساخته، سیستم‌های بسته‌بندی که برای حفظ استریل دستگاه‌های پزشکی استریل شده تعیین شده‌اند و روش‌های آزمایش است. این استاندارد باید در صنعت، مؤسسات بهداشتی و هر شرکتی که تجهیزات پزشکی را تولید می‌کند رعایت شود.
