مهندس محمدتقی توکلی کارآفرین و کارخانه‌دار ایرانی در سال ۱۳۱۰ در تبریز و در یک خانواده خوشنام دیده به جهان گشود. در ۶ سالگی توسط پدر که از تاجران قدیمی شهر بود به مدرسه فرستاده شد. سپس راهی تهران شد و مدرک دیپلم خود را از دبیرستان البرز اخذ کرد. محمدتقی توکلی جهت تحصیلات تکمیلی رهسپار آمریکا و در رشته مهندسی مکانیک از دانشگاه نبراسکای در شهر لینکلن آمریکا فارغ‌التحصیل شد. پس از پایان تحصیلات به ایران بازگشت. محمدتقی توکلی فرزند کوچک حاج تقی توکلی، تاجر قند و شکر و کبریت بود که از ایروان به تبریز عزیمت کرد. کارخانه کبریت‌سازی توکلی در سال ۱۲۹۷ یعنی تقریبا حدود یک قرن پیش توسط وی احداث شد که قدیمی‌ترین کارخانه فعال در کشور محسوب می‌شود. حاج آقا کبریت‌ساز توکلی، در سال ۱۳۲۸، نخستین کارخانه خصوصی تولید برق را نیز در تبریز تأسیس کرد.
با فوت پدر در سال ۱۳۳۷ محمدتقی توکلی فرمان هدایت کارخانه کبریت‌سازی را در دست گرفت و برای گسترش دادن آن در سال ۱۳۲۵ به آلمان سفر کرد و ماشین آلات به روزی مانند دستگاه عظیم اتوماتیک را که ترکیبی از تکنولوژی فرانسه، آلمان و آمریکا بود را از این کشور وارد و کارخانه جدید کبریت سازی توکلی را راه اندازی کرد. مهندس توکلی در مصاحبه ای اعلام کرد کارخانه کبریت سازی توکلی با تولید سالانه ۱۰میلیارد جعبه کبریت، بزرگترین تولیدکننده کبریت در جهان است. جرقه راه اندازی نخستین کارخانه نئوپان سازی و کابینت سازی در سال ۱۳۴۲ با مشاهده دورریز چوب های کارخانه کبریت سازی در ذهن محمدتقی توکلی زده شد
تحصیل در دبیرستان البرز با قدرت گیری مصدق هم دوره شد و ایشان از ۱۴-۱۵ سالگی همانند حزب راست‌ها یا ملیّون اعتقاد به ملی کردن صنعت نفت داشتند. محمدتقی توکلی همچنین از مؤسسان مکتب پان‌ایرانیسم بود. پان‌ایرانیسم یک ایدئولوژی سیاسی است مبتنی بر اتحاد کلیه اقوام و تیره‌های ایرانی که شامل آذری‌ها، کردها، آسی‌ها، بلوچ‌ها، تاجیک‌ها، پشتون‌ها، هزاره‌ها، لر‌ها، قزلباش‌ها و به‌طور کلی تمامی اقوام ایرانی ساکن در فلات ایران می‌شود. از دوستان نزدیک محمدتقی توکلی به نام آقای عالیخانی سرگروه پان‌ایرانیست‌ها در دانشگاه تهران بود. لیکن قدرت حرکت اعتصابات در اختیار توکلی بود. حسن شهرت او در میان دانشجویان سبب شد که در اقدامات سیاسی، آنها تابع وی باشند. عکسی از او در سال ۱۳۲۸ گرفته شده بود که زیر آن نوشته بودند: تقی کبریت‌ساز، رئیس اعتصابات تهران .
در کنار پافشاری و تلاش خانواده توکلی و به خصوص تقی توکلی، شاید یکی از دلایل اصلی که باعث شد کارخانه کبریت توکلی بیش از ۱۰۰ سال دوام بیاورد، نوع محصول آن باشد. برای تایید این مطلب می‌توان به کارخانه کبریت ممتاز اشاره کرد که با حدود ۱۰۰ سال قدمت همچنان فعال است. کبریت محصولی ارزان و پرکاربرد است که توسط عموم مردم استفاده می‌شود و به قول تقی توکلی : «کبریت ضعیف می‌شود اما از بین نمی‌رود.» از دلایل دیگر ماندگاری کبریت توکلی می‌توان به صنایع کناردست آن اشاره کرد که باعث می‌شود ریسک کسب‌وکار پایین‌تر بیاید و ماندگاری آن بالا برود. تقی توکلی را بیشتر با نام کبریت توکلی می‌شناسند گرچه او صنایع بسیاری را در کشور ایجاد کرد که زمینه‌ساز حرکت ایران به سمت صنعتی شدن بود. او به انتقال دانش و تکنولوژی بسیار اهمیت می‌داد و می‌گفت: «هدف ما مونتاژ نبود بلکه آموزش نیروهای انسانی برای انتقال تکنولوژی بود.» توکلی عقیده داشت که روحیه وطن‌خواهی باید در پروژه‌های ملی ایجاد شود. او در همین زمینه می‌گوید: عشقِ زیادی در قلب ایرانیان هست. این عشق بر صنعت هم تاثیرگذار بوده است. سرانجام در ۸۶ سالگی و به دلیل کهولت سن در منزل خود در تبریز چشم از جهان فروبست.
