دسته بندی لعابها

لعابها بر طبق روش تولید، درجه حرارت و شکل ظاهری به انواع مختلف طبقه بندی می شوند.

لعابهای خام

به کارگیری این لعابها به صورت خام است. ابتدا مواد اصلی و فرعی با آب مخلوط می شوند. سپس عمل آسیاب کردن محصول با افزودن الکترولیت صورت می گیرد. بعد از بررسی عوامل و اهداف دلخواه، لعاب را از آسیاب بیرون آورده و به مدت دو روز در حوضچه های مخصوص نگهداری کرده و سپس به کار می برند.

لعابهای فریت شده

بعد از این که لعابهای خام را در کوره می پزند، آن را آسیاب کرده و به شکل پودر در می آورند که به آن لعابهای فریت شده گفته می شود. این روند موجب غیر محلول شدن لعابهای بازی می شود. در لعاب سربی این عمل باعث کاهش خاصیت سربی و همچنین از دست دادن خواص سمی آن می شود.

لعابهای رنگی

تهیه ی این نوع لعابها به وسیله انواع اکسیدهای رنگی و ترکیبات نمکی صورت می گیرد. دو نوع دمای بالا با درجه پخت 1250 درجه و دمای پایین با درجه پخت کمتر از آن، از انواع این لعابها هستند.

انواع لعاب براساس درجه حرارت

لعابهای درجه حرارت بالا

این لعاب ها مختص لعابهایی است که درجه حرارت بین 1200 تا 1400 درجه سلسیوس پخته می شوند. کاربرد آن ها در ساخت الکتروسرامیک ها، گِل آتشخوار، خاک نسوز، استخوان چینی و استخوان پرسلن یا چینی است.

لعابهای با درجه حرارت متوسط

لعابهایی برای ساخت ظروف سفالی از قبیل کاشی، مواد بهداشتی و … از درجه حرارت متوسطی برخوردار هستند. درجه حرارت استفاده شده برای پخت در این لعابها بین 1100 الی 1200 درجه سلسیوس است.

لعابهای با درجه حرارت پایین

نام دیگر این لعاب ها ماژولیکا است. درجه حرات برای پخته شدن این لعابها مابین 900 تا 1063 درجه سلسیوس است. لعابهای با درجه کم برای ساخت ظروف سفالی رنگ روشن، مجسمه های سفالی و … بسیار مناسب است.

انواع لعاب براساس شکل ظاهری

لعاب بی رنگ یا ترانسپارنت

پوشش سطح چینی های بدلی دارای ظرافت لعابهای بی رنگ هستند. این لعابها از ترکیب کلسیم، سیلیس و خاک چینی سفید به دست می آیند. شفافیت و بی رنگ بودن از ویژگی های بارز لعابهای بی رنگ است.

لعاب رنگی

این لعابها دارای جلوه ای رنگی هستند. در این نوع لعاب برای ایجاد رنگ آبی از اکسید مس، برای رنگ زرد از اکسید آهن، برای رنگ سبز از اکسید کروم، برای رنگ ارغوانی از ارغوانی کاسیوس استفاده می شود.

لعاب کدر یا اپک

روکش چینی های بدلی معمولی می تواند از مواد کاربرد این نوع پوشش ها باشد. لعابهای کدر از اکسیدهای سرب، سلیسیم، استرانسیم، نمک و کربنات سدیم تولید می شود. این مواد را پس از مذاب کردن، خنک کردن و سپس پودر کردن، به صورت دوغاب درآورده و اشیا یا ظروف مورد نظر را در آن فرو می برند. نور از این لعاب ها عبور نمی تواند عبور کند.

لعاب مات

وجود کریستال هایی منظم در این نوع لعاب ها باعث شکست نور می شود. این ذرات کریستالی به هنگام کاهش دما در سطح لعاب تشکیل می شوند. کریستال ها مهم ترین دلیل تمایز بین لعاب های مات با دیگر لعاب هاست.

لعاب نیمه مات یا اطلسی

سطح لعاب های نیمه مات نسبت به لعاب مات صاف تر و همگن تر است به همین دلیل به سختی آلوده و به راحتی تمیز می شوند. این نوع پوشش ها از اکسید روی، تیتانیوم، زیرکنیم و قلع به وجود می آید.

دلایل استفاده از لعابها

برای زیبا کردن و ایجاد جلوه ی ظاهری در ظروف و اشیا

بالا بردن ظرفیت اشیا در برابرشکاف، خراشیدگی و ترک خوردن

افزایش مقاومت شیمیایی و مکانیکی

ناصافی اشیا را پوشش می دهد

حلالیت پذیری اشیا را در آب، اسیدها و بازها کاهش میدهد

بالا بردن دوام و مقاومت ظروف

مقاومت در برابر رطوبت

خاصیت رنگ پذیری

باعث کاهش نفوذ پذیری ظروف

تاریخچه ی لعاب در ایران

کاربرد لعابها در ایران به هزاره دوم قبل میلاد در شوش بر می گردد. در چغازنبیل شوش مهره های استوانه ای سفالی لعاب داری کشف شده که مربوط به ساکنان مناطق آن شهر و آشنایی آن ها با این هنر است. همچنین ظروف کوزه ای به دست آمده در قلعه زیویه کردستان نشانگر فن لعاب سازی در اقوام ماد است. در دوران هخامنشی نیز تصویر سربازان جاوید، کمانداران پارسی و نقش فروهر بر روی آجرهای لعاب دار نقش بسته است.

انواع روش های لعاب کاری

لعابها پوشش هایی زیبا بر سفال و سرامیک ها است که با روش های مختلفی به آن ها جلا می دهد.

غوطه ور کردن

یکی از روش های لعاب کاری سفال، غوطه ور کردن است. در این روش، ظرف مورد نظر به طور کامل در دوغاب فرو رفته و سریع برداشته می شود. سپس آن را خشک می کنند تا به صورت پودر گچی شود.

روش اسپری زدن

در روش اسپری زدن از پیستوله استفاده می کنند. برای این کار باید تمامی ظرف به طور یکسان و یکنواخت اسپری شود. لعاب این روش باید از روش های ریختن و غوطه ور کردن کم غلظت تر باشد.

روش قلمو

یکی از دشوارترین روش های لعاب کاری است و مربوط به زمانیست که با ضربات و حرکات قلمو روی ظروف نقش بندی کنند.

انگوب ها

به دوغاب های گِلی و رنگی در سفالگری می گویند. کل ظرف مورد نظر و یا تزیین آن در حالت مرطوب انجام می گیرد. انگوب ها ترکیبی از گل و موادی هستند که در دمای پخت یکسان با بدنه گلی ایجاد می شوند. در این فرایند آسیبی به بدنه حین پخت وارد نمی شود.

 تولیدآفرینان راوی و حامی تولید در ایران